Category: Քիմիա 7

Posted on April 13, 2023

Дата: 9 апреля, 2023Автор: varsenikgrigoryanblog0 Комментарии

Սիրելի սովորողներ ,տանը` ընտանեկան միջավայրում պատրաստել ծիսական զատիկի ձվերի ներկումը ։ Մեկնաբանել բնական ներկանյութերի և քիմիական գույների տարբերությունը ։ Ձեր ընտրված գունանյութերի և զարդարված ծիսական զատիկի ձուն, ներկայացնել և մեկնաբանել տեսանյութերով և պատկերներով։

Նպատակը՝

*Սովորողների մոտ զարգացնել ավանդույթների,ծեսերի կատարման սովորույթները և դրանք դարձնել ուսումնական։
*Նախագծերը առցանց ուսուցման ժամանակ դարձնել ընտանեկան
*Զարգացնել ինքնուրույն աշխատելու ունակությունը
*Ձվի հետ կատարվող փորձերում,դիտարկել քիմիական երևույթները

Բնական ներկանյութեր Զատիկի ձվերը ներկելու համար

Գոյություն ունեն բազմաթիվ ներկեր և գունանյութեր Զատիկի ձվերը ներկելու ու զարդարելու համար: Կարևոր է հիշել, որ քիմիական ներկանյութերը ցանկալի է օգտագործել դատարկ, փայտե կամ կավե ձվերը ներկելու համար, որոնք ծառայում են որպես զարդարանք: Իսկ ուտելու ձվերը գունավորելու համար գերադասելի է օգտագործել ավանդական մեթոդներ ու բնական ներկանյութեր, քանի որ Ձեր ընտանիքի անդամների առողջությունն ու ապահով լինելն ամենից կարևոր է:
Ներկայացնում ենք բնական ներկանյութեր , որոնք օգնում են ստանալ վառ գույներ ու բացարձակ անվնաս են:

Օգտակար խորհուրդներ՝
Որպեսզի ստանաք առավել հագեցած և նուրբ երանգ, հարկավոր է օգտագործել միայն սպիտակ ձվեր:
Ձվերը բնական նյութերով ներկելուց առաջ անհրաժեշտ է դրանք լավ լվանալ ու մաքրել քացախով, որպեսզի գույններն ավելի լավ ստացվեն:
Ձվերը ներկելուց հետո պետք է դրանք մաքրել ձիթայուղով՝ գույնն առավել վառ դարձնելու ու փայլ հաղորդելու համար:

Ձվի ներկում սուրճով (դարչնագույն)

Սա կարելի է համարել ձվերը ներկելու ամենաարագ ու հեշտ տարբերակը: Ներկելու գործընթացն առանձնապես ուշադրություն ու հսկողություն չի պահանջում:
Առաջնային խաշում ենք ձվերը մինչև վերջնական պատրաստ լինելը, այնուհետև պահում սառը ջրի տակ ու փոքր-ինչ հովացնում:
Եփում ենք սև սուրճը՝ 500մլ ջրի համար օգտագործելով 6-8 թեյի գդալ սուրճ: Պատրաստի սուրճը լցնում ենք խորը տարայի կամ բաժակի մեջ, ապա ձվերը զգուշությամբ ընկղմում նրա մեջ ու թողնում այդպես 2,5-3 ժամ՝ մինչև ցանկալի երանգի ստանալը:

Ձվի ներկում կարկադեով (երկնագույն)

Կարկադեով ձվի ներկումը շատ հեշտ է: Պատրաստում ենք կարկադեն մուգ կարմիր երանգով, լցնում խորը ամանի մեջ, այնուհետև նախապես խաշած ձվերը զգուշությամբ տեղափոխում թուրմի մեջ ու թողնում այդպես մի քանի րոպե:
Անպայման ուշադիր եղեք և ձվերը երկար ժամանակով թուրմի մեջ մի թողեք, այլապես հնարավոր է ստանաք տհաճ մոխրագույն երանգ:

Ձվի ներկում սպանախով (կանաչ)

Սկզբի համար լվանում ու չորացնում ենք սպանախը, փաթաթում ձվի վրա և վրայից թելով ամրացնում մի քանի տեղից: Այնուհետև տեղադրում ենք ջրի մեջ և եփում մինչև ձվերի պատրաստ լինելը: Կարելի է եփելուց հետո ևս 15 րոպե ձվերը թողնել ջրի մեջ, որպեսզի ավելի հագեցած կանաչ գույն ստանանք:

Ձվի ներկում բազուկով (վարդագույն)

Վերցնում ենք միջին չափսի 2 հատ բազուկ ու խորանարդիկներով կտրատում, ապա ավելացնում 1/4 բաժակ սպիտակ քացախ և 3 բաժակ ջուր: Զանգվածը դնում ենք գազօջախին ու եռացնում, որից հետո թուլացնում ենք կրակն ու եռացնում ևս 30 րոպե:
30 րոպեից հետո քամում ենք զանգվածը: Բազուկից ստացված կարմիր հեղուկի մեջ ենք տեղադրում նախապես խաշած ձվերն ու թողնում այդպես նվազագույնը 30 րոպե (ջրի մեջ ավելի երկար պահելու դեպքում կստանանք լավ մուգ վարդագույն՝ կարմիրին մոտ երանգ):
Ահա և վերջ: Խոստովանեք, որ հեշտ է 

Ձվի ներկում զաֆրանով (նարնջագույն)

Եթե ունեք զաֆրան (шафран), ապա կարող եք ներկել ձվերն ու ստանալ գեղեցիկ նարնջագույն երանգ: Դրա համար 2 պտղունց զաֆրանը լավ խառնում ենք 3ճ/գդ քացախի հետ, ավելացնում 3 բաժակ եռման ջուր: Լավ խառնում ենք և թողնում այդպես մնա 5-10 րոպե, որպեսզի ստանանք համասեռ զանգված:
Այնուհետև ստացված լուծույթի մեջ ենք տեղադրում նախապես խաշած ձվերը և թողնում նվազագույնը 30 րոպե: Իսկ եթե ցանկանում եք ստանալ ավելի վառ նարնջագույն երանգ, ապա կարող եք լուծույթը պատրաստելիս կրկնապատկել զաֆրանի չափաբաժինը։

Ձվի ներկում կաղամբով (կապույտ)

Կաթսայի մեջ լցնում ենք 400գր մանր կտրատած կարմիր կաղամբ, 1/4 բաժակ քացախ ու 1լ ջուր: Հասցնում ենք զանգվածը եռման աստիճանի, այնուհետև թուլացնում կրակը և եռացնում ևս 30 րոպե:
Քամում ենք ստացված զանգվածը: Հեղուկի մեջ ենք տեղադրում նախապես խաշած ձվերն ու թողնում այդպես նվազագույնը 30 րոպե:
Արդեն կապույտ երանգ ստացած ձվերը հանում ենք ջրից և չորացնում 

Ձվի ներկում քրքումով (դեղին)

2 թ/գդ քրքումը խառնում ենք 3ճ/գդ քացախի հետ, ավելացնում 3 բաժակ եռացրած ջուր, լավ խառնում և թողնում այդպես 10 րոպե, որպեսզի ստանանք համասեռ զանգված:
Նախապես խաշած ձվերը տեղադրում ենք ստացված խառնուրդի մեջ ու թողնում այդպես 30 րոպեից ոչ պակաս մինչև ցանկալի երանգի ստացումը:
Իսկ եթե ցանկանում եք ստանալ ավելի վառ դեղին, ապա կարող եք լուծույթը պատրաստելիս կրկնապատկել քրքումի չափաբաժինը:

Ձվի ներկում սոխի կեղևով (դարչնակարմրավուն)

Վերցնում ենք 4-5 հատ սոխ և կեղևազրկում: Կեղևները լցնում ենք կաթսայի մեջ ու վրան ավելացնում 4 բաժակ ջուր: Հասցնում ենք եռման աստիճանի, որից հետո թուլացնում կրակը ու եռացնում ևս 15 րոպե: Ջրին ավելացնում ենք 3ճ/գդ աղ և 3 ճ/գդ սպիտակ քացախ:
Տեղադրում ենք հում ձվերը սոխի կեղևներով ջրի մեջ ու եռացնում 10 րոպե՝ մինչ ցանկալի երանգի ստացումը:

Փորձը անհրաժեշտ է կատարել քարշիչ պահարանում։ “Հրաբխի” ժայթքումը մոտիկից տեսնելու համար բավական է ունենալ միայն մեկ նյութ՝ ամոնիումի երկքրոմատ՝ (NH4)2CrO7; որը շատ գեղեցիկ նարնջագույն բյուրեղական նյութ է։

Անհրաժեշտ պարագաներ՝ ամոնիումի երկքրոմատ, լուցկի, հախճապակե անոթ, տարրա։

Հախճապակե սալիկի վրա բլրակի ձևով լցրեցինք մոտ 4 գ ամոնիումի երկքրոմատ /կարելի էր նաև լցնել հախճապակե փոքր հալքանոթի մեջ/։ Մակերևույթին պատրաստեցինք <<խառնարան>>՝ փոքր փոսիկի ձևով։ Այդ բոլորը պատրաստելուց հետո <<խառնարանին>> մոտեցնեցինք վառվող լուցկին։ Արդյունքում “հրաբուխը” արթնացավ, և “խառնարանից” սկսեցին ժայթքել գեղեցիկ կարմիր կայծեր, որոնք սառչելով փոխակերպվեցին կանաչ գույնի “լավայի”, որը, մինչև ռեակցիայի ավարտը հոսելով, ամբողջովին ծածկեց հախճապակե տարրան։

Կանաչ գույնի “լավան” քրոմի III օքսիդն է՝ Cr2O3: Այս գեղեցիկ փորձի ընթացքը պայմանավորված էր հետևյալ քիմիական փոխարկումով։

(NH4)2Cr2O7=Cr2O3+N2+4H2O

1.Ո՞ր «հարկում» և որ «բնակարանում է ապրում» ածխածին տարրը:
Այն ապրում է 2-րդ <<հարկի>> 6-րդ <<բնակարանում>>։

2.Ո՞ր տարրն է «ապրում» 20-րդ «բնակարանում»։
20-րդ <<բնակարանում>> ապրում է Կալցիում տարրը:

3.Պարզաբանեք (օրինակներով ու մեկնաբանություններով) պարբերություն, խումբ, գլխավոր ու երկրորդական ենթախմբեր, կարգաթիվ հասկացությունները:
Պարբերությունները՝ դա տարրերի հորիզոնական շարքերն են, որոնք գրված են ըստ կարգաթվերի մեծացումով։Իսկ խմբերը՝ դա տարրերի ուղղագիծ շարքերն են։

4.Ո՞րն է հինգերորդ «ավելորդ» տարրը’ Be, Sr, Zn, Mg, Ca
Zn-ը՝ այն գտնվում է երկրորդական ենթախումբ խմբում։

1-2 պարբերություն,6 բնակարան

2-Կալցիում

3-Օրինակ ՝ Բերրիլիում գտնվում է ՝ 2 պարբերությունում,2 խմբում,գլխավոր ենթախմբում,կարգաթիվը 4,

կամ Ցինկը գտնվում է ՝ 4 պարբերությունում,2 խմբում,երկրորդական ենթախմբում,կարգաթիվը 30

4-Zn-ցինկ

5- Գլխավոր ենթախումբ Be-Բերրիլիում,Ca-Կալցիում,Sr-Ստրոնցիում,Ba-Բարիում,Ra-Ռադիում

Երկրորդական ենթախումբ-Mg-Մագնեզիում,Cd-Կադմիում,Hg-Սնդիկ

Փորձը անհրաժեշտ է կատարել քարշիչ պահարանում։ “Հրաբխի” ժայթքումը մոտիկից տեսնելու համար բավական է ունենալ միայն մեկ նյութ՝ ամոնիումի երկքրոմատ՝ (NH4)2CrO7; որը շատ գեղեցիկ նարնջագույն բյուրեղական նյութ է։

Անհրաժեշտ պարագաներ՝ ամոնիումի երկքրոմատ, լուցկի, հախճապակե անոթ, տարրա։

Հախճապակե սալիկի վրա բլրակի ձևով լցրեցինք մոտ 4 գ ամոնիումի երկքրոմատ /կարելի էր նաև լցնել հախճապակե փոքր հալքանոթի մեջ/։ Մակերևույթին պատրաստեցինք <<խառնարան>>՝ փոքր փոսիկի ձևով։ Այդ բոլորը պատրաստելուց հետո <<խառնարանին>> մոտեցնեցինք վառվող լուցկին։ Արդյունքում “հրաբուխը” արթնացավ, և “խառնարանից” սկսեցին ժայթքել գեղեցիկ կարմիր կայծեր, որոնք սառչելով փոխակերպվեցին կանաչ գույնի “լավայի”, որը, մինչև ռեակցիայի ավարտը հոսելով, ամբողջովին ծածկեց հախճապակե տարրան։

Կանաչ գույնի “լավան” քրոմի III օքսիդն է՝ Cr2O3: Այս գեղեցիկ փորձի ընթացքը պայմանավորված էր հետևյալ քիմիական փոխարկումով։

(NH4)2Cr2O7=Cr2O3+N2+4H2O

1.-Մենդելեևը համակարգման հիմք ընդունեց տարրի ատոմային կշիռը, որպես ճշգրիտ չափելի ու կասկած չհարուցող հիմնարար քանակական հատկանիշ։

2․- Նա բացահայտեց, որ որոշակի թվով տարրերից հետո նկատվում է հատկությունների կրկնություն, այսինքն՝ ատոմային կշռի մեծացման հետ տարրերի շարքում հստակ դիտվում է հատկությունների պարբերականություն, էլ ավելի կարևոր հայտնություն էր այն, որ պարբերաբար կրկնվում էին նաև փոփոխության բնույթն ու ընթացքը մեկ տարրից մյուսին անցնելիս։

3․-ցեզիումի օքսիդ Cs20

հիդրօքսիդ OH

ֆտորիդ F

քլորիդ CL

4.-LiCl

NaCl

KCl

HCl

Cl

5.-Պարբերական կախման մեջ

2)P2O5=2AR(P)5AR(O)

LI20=AR(L)+2AR(I)+AR(O)

FE3O4=AR(F)+3AR(E)+4AR(O)

SO3=AR(S)+3AR(O)

3)

4)

5)

6)

Մարմին և նյութ

Մեզ շրջապատում են բազմատեսակ առարկաներ, որոնցից յուրաքանչուրն ունի իր անվանումը: Օրինակ` բաժակ, սեղան, համակարգիչ և այլն:

Բոլոր առարկաներն ունեն ընդհանուր անվանում՝ ֆիզիկական  մարմին: Յուրաքանչուր ֆիզիկական մարմին ունի որոշակի ձև, զանգված ու ծավալ:  

Մարմինները լինում են կենդանի ու անկենդան: Կենդանի մարմինները միասին կազմում են կենդանի բնությունը, իսկ անկենդան մարմինները՝ անկենդան բնությունը:

  Կենդանի մարմիններ

                քարերը՝ անկենդան                    մեքենան՝ անկենդան

 Անկենդան մարմիններ 

Նկարագրենք երկու ֆիզիկական մարմին,

Օրինակ

Ապակյա  բաժակը և երկաթյա մեխը:

Բաժակը թափանցիկ է, հեշտ կոտրվում է, օգտագործում ենք տարբեր հեղուկներ ըմպելու համար, իսկ մեխը շատ ամուր է, խոնավ օդում ժանգոտվում է, օգտագործում ենք տարբեր իրեր կամ իրերի մասեր իրար միացնելու համար: 

Ինչպես տեսնում ենք, շատ կարևոր է,  թե ինչ նյութից է պատրաստված առարկան:

Բոլոր առարկաները (ֆիզիկական մարմինները) կազմված են նյութերից:

Միևնույն նյութից կարելի է պատրաստել տարբեր առարկաներ: 

Օրինակ՝ ապակուց կարելի է պատրաստել ծաղկաման, քիմիական բաժակ, փորձանոթ:

Տարբեր նյութերից կարելի է պատրաստել միատեսակ առարկաներ:

Օրինակ՝ փորձանոթների կանգնակ կարելի է պատրաստել փայտից, պլաստմասսայից կամ երկաթից:

Նյութերը  բաժանվում են երկու խմբի՝ օրգանական և անօրգանական:     

Օրգանական նյութեր       

Անօրգանական նյութեր

1) Քիմիական տարրի կարգաթիվը 7 է։Ո՞րն է 5 մոլեկուլ այդ տարրի ատոմներից կազմված նյութը

ա)P5 բ) N5 գ)5N2 դ)5P

2)Տարրը գտնվում է երրորդ պարբերության հինգերորդ խմբի գլխավոր ենթախմբում։Ո՞րն է այդ տարրը

ա)ազոտ բ) ֆոսֆոր գ) այլումին գ)արսեն

3)Հաշվե’ք հետևյալ երեք տարրերից յուրաքանչյուրի ատոմի իրական զանգվածը`m0-ն

ա)Ar(բոր)=11 բ)Ar(ցինկ)=65 գ)Ar(պղինձ)=64

4)Ի՞նչ է ինդեքսը,և երբ է այն օգտագործվում։

5)Գրե’ք նյութերի քիմիական բանաձևերը , եթե հայտնի է, որ դրանց բաղադրության մեջ առկա են

ա) կալիումի երկու ատոմ և ծծմբի մեկ ատոմ

բ) ածխածնի ու թթվածնի մեկական ատոմ

Ծծումբ-Ծծումբ՝ S (լատ.՝ sulfur), քիմիական տարր է, որի նշանն է S և ատոմային թիվը՝ 16: Գտնվում է պարբերական համակարգի 6-րդ խմբի գլխավոր ենթախմբում։ Իսկ ջրածնի և թթվածնի միացություններում բաղկացած է տարբեր իոններներից, փոխազդում է համարյա բոլոր թթուների և աղերի հետ։ Ծծմբի աղերը քիչ են լուծվում ջրում։ Ցուցաբերում է ոչ մետաղական հատկություններ։ Ծծումբը մարդուն հայտնի է վաղնջական ժամանակներից։ Երկրակեղևում ծծմբի պարունակությունը 0,05 % է, հանդիպում է ինչպես ազատ (բնածին ծծումբ), այնպես էլ միացությունների՝ գերազանցապես սուլֆիդների, օրինակ՝ {\displaystyle ZnS,PbS,Cu_{2}S,FeS_{2},} և սուլֆատների, օրինակ՝ CaSO4. 2H2O, Na2SO4. 10H2O ձևով։