Category: Ֆիզիկա 7

1.Բերել շփման առկայությունը հաստատող օրինակներ:

Օրինակ՝, երբ որ ակը շփվում է գետնի հետ, նա սկսում է շարժվել։

2.Ինչով է պայմանավորված շփումը։

Շփում է պայմանավորված շփվող մարմինների մակերևույթներից։ Շփումը առաջանում է երբ երկու մարմնի մակերևույթները իրար են հպվում։

3.Թվարկել շփման տեսակները և բերել օրինակներ:

Շփումը ունի երեք տեսակ՝ դադարի շփման ուժ, սահքի շփման ուժ և գլորման շփման ուժ։ Օրինակ՝, եթե գիրքը դրված է սեղանին, նա չի շարժվում, բայց շփվում է սեղանի հետ։ Օրինակ՝, եթե սահնակը իջնում է սարից, նա որոշ ժամանակ հետո կանգնում է։ Օրինակ՝, եթե գլորվում է սահնակը, նա ավելի քիչ շանսեր ունի կանգնելու, քան սահքի շփման ուժի ժամանակ։

4.Օրինակներով ցույց տալ,որ միևնույն պայմաններում գլորման շփման ուժը փոքր է սահքի շփման ուժից:

Գլորման շփման ուժը փոքր է, որովհետև երբ սահնակը սղալով է իջնում, նրան հեշտ է կանգնացնելը։ Նա դիպչելով մի մեծ քարի կկանգնի, իսկ գլորվող սահնակը վրայով կանցնի և դժվար կլինի նրան կանգնացնել։

5.Բերել շփման դրսևորման օգտակար օրինակներ

Շփումը օգտակար է նրանով, որ շփման շնորհիվ ավտոմեքենաները քշվում են և արգելակում, մարդիկ և կենդանիները քայլում են և վազում, մենք ձեռքով առարկաներ ենք բռնում։

6.Բերել շփման դրսևորման վնասակար օրինակներ

Շփման հետևանքով մաշվում են մեքենաների մասերը։

7.Ինչպես կարելի է մեծացնել շփումը

Շփումը կարելի է մեծացնել խորթ ու բորթ վայրերով, քարերով և այլ մարմիններով։

8.Ինչպես կարելի է փոքրացնել շփումը

Շփմուը կարելի է փոքրացնել յուղերով և քսուքներով։ Շփումը նաև կարելի փոքրացնել առանցքակալներով դարձնելով գլորման շփումը, որը ավելի փոքր է։

9.Բերեք օրինակներ,երբ մարմնի վրա միաժամանակ ազդում է մի քանի ուժ;

Օրինակ՝, երբ թուղթը գցում ենք նրա վրա ազդում են երկրի ծանրության ուժը և օդը։

10.Որ ուժն է կոչվում համազոր:

Այն ուժը, որ մարմնի վրա ազդում է նույն ուժով, որքան մի քանի ուրիշ ուժ, կոչվում է համազոր։

11.Ինչպես է ուղղված մի ուղով միևնույն կողմն ուղղված երկու ուժերի համազորը,և ինչպես է որոշվում նրա մոդուլը:

Նրա մոդուլը որոշվում է այս բանաձևով ՝ F=F1+F2:

12.Ինչպես է ուղղված մի ուղով հակառակ կողմեր ուղղված երկու ուժերի համազորը,և

ինչպես է որոշվում նրա մոդուլը:

Նրա մոդուլը որոշվում է այս բանաձևով ՝ F=F1-F2։

1.Ինչն են անվանում մարմնի կշիռ:

Այն ուժը, որով մարմինը Երկրի ձգողության հետևանքով ազդում է անշարժ հորիզոնական հենարանի կամ ուղղաձիգ կախոցի վրա, կոչվում է մարմնի կշիռ։

Հենարանի վրա գտնվող մարմինը չի ընկնում ներքև, որովհետև նրա վրա, բացի ծանրության ուժից, ազդում է նաև մեկ՝ ուղղաձիգ դեպի վեր ուղղված ուժ: Այդ ուժը հենարանի առաձգականության ուժն է, որն առաջանում է հենարանում մարմնի ազդեցության առաջացրած դեֆորմացիայի հետևանքով: Քանի որ  ազդեցությունը միակողմանի չի լինում, ուրեմն հենարանն էլ է ազդում մարմնի վրա: Մարմնում դեֆորմացիայի հետևանքով առաջանում է առաձգականության ուժ, որն ուղղված է դեպի ներքև, որով  մարմինն ազդում է հենարանի վրա:

Նույնը կարելի է ասել կախոցից կախված մարմնի համար՝ դեֆորմացվում է ոչ միայն կախոցը, այլև մարմինը, որը դեպի ներքև ուղղված ուժով ազդում է կախոցի վրա:

2.Ինչ բնույթի ուժ է մարմնի կշիռը:

Մարմնի կշիռը առաձգական բնույթի ուժ է։

3.Ինչպես է ուղղված մարմնի կշիռը,և որտեղ է այն կիրառված։

Այն ուղղված է ուղղաձիգ՝ դեպի վերև։ Այդ ուժը հենարանի առաձգականության ուժն է, որն առաջանում է մարմնի ազդեցությամբ հենարանի դեֆորմացիայի հետևանքով։

4.Ինչ բանաձևով է որոշվում մարմնի կշիռը:

P=mg

5.Պարզաբանել մարմնի կշռի և ծանրության ուժի տարբերությունները:

Մարմնի կշռի և ծանրության ուժի միջև հարաբերակցությունը կփոխվի, եթե եթե մարմինը ծանրության ուժի ազդման գծի ուղղությամբ սկսի շարժվել անհավասարաչափ։

6.Քննարկել մարմնի զանգվածի և կշռի տարբերությունները

Առօրյա կյանքում մարմնի կշիռը հաճախ շփոթում են մարմնի զանգվածի հետ։ Պատճառն այն է, որ երկուսն էլ հաճախ կշեռքով են որոում։ Եթե մենք կշռվում ենք կամ խանութից ինչ որ բան ենք գնում, մենք ոչ թե կշիռը, այլ զանգվածն ենք որոշում։ Կշռի միավորը կգ է, իսկ կշիռն ուժ է և չափվում է նյուտոնով։

10_

1._

1) բետոնե խտությունը 2200կգ/մ³է,

Նշանավոր 1.1մ³ ծավալով բետոնը 2200կգէ

2._

2) v-մարմնի ցավակ

M-մարմնի զանգված

Ř(ռո)-Նյութի խտությունը

M-16000կգ

V=20մ²

Ř(ռո)-

Ř=m/v=16000կգ/20մ³=800կգ/մ³

Պատ`.2

1.Շրջապատից մեկուսացված մարմինը կփոխի իր արագությունը,թե ոչ:

Մարմինը կպահպանի իր դադարի վիճակը կամ ուղղագիծ հավասարաչափ շարժումը։ 

2.Բերել մարմինների փոխազդեցության օրինակներ

Եթե որկու սայլակներ թիթեղով իրար միացնենք և թիթեղը այրենք, երկու սայլակներն էլ կփոխազդեն։

3.Մարմնի որ հատկությունն է կոչվում իներտություն։

Արագությունը ակնթարթորեն չփոխելու հատկությունը անվանում են իրենտություն։

4.Որ մեծությունն են անվանում մարմնի զանգված

Զանգվածը մարմնի իներտության քանակական չափն է։

5.Ինչպես կարելի է չափել մարմնի զանգվածը

Չափել մարմնի զանգվածը նշանակում է այն համեմատել չափման տրված միավորի հետ։ 

6.Ինչ միավորներով է արտահայտվում զանգվածը

Զանգվածը արտահայտվում է տոննաով, ցենտներով, կիլոգրամով, գրամով և այլն։

7.Ինչն է զանգվածի չափանմուշը միավորների ՄՀ-ում

ա.ծանոթացում զանգվածի չափման գործիքների հետ

բ.ծանոթացում կշռման կանոններին

գ. տարբեր մարմինների զանգվածների որոշումը լծակավոր կշեռքի և կշռաքարերի միջոցով

Դաս 14

Թեման.Գիտելիքների ստուգում նախորդ թեմաների վերաբերյալ(դասեր9,10,11,12,13):

Կրկնել Է.Ղազարյանի դասագրքից էջ 21-ից մինչև էջ 34-ը ևէջ 40-ից մինչև էջ42 ևԳ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս I>>-ից

էջ17-ից մինչև էջ24-ը,և էջ29-ից մինչև էջ30,

Վ.Ի Լուկաշիկի խնդրագրքից էջ17-18 ՝ 113 խնդրից մինչև 125 խնդիրը:Ուշադրություն եմ դարձնելու խնդիրների լուծումներում խնդրի գրելաձևի պահպանմանը:

Դասեր11,12,13

Թեման.Իներցիայի երևութը:Սովորել ֆիզիկայի  խնդիրների գրառումը և լուծումը

Քննարկվող հարցեր.

1.Ինչպես է շարժվում մարմինը,եթե նրա վրա այլ մարմիններ չեն ազդում

2.Որ երևույթն  է կոչվում իներցիա

3.Ինչու է վտանգավոր թռչել շարժվող ավտոբուսից

4.Շրջապատից մեկուսացված մարմինը կփոխի իր արագությունը,թե ոչ:

Սովորել Է.Ղազարյանի դասագրքից սովորել էջ 40-ից մինչև էջ42

Լուծել նշված էջերի խնդիրները

Գ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս I>>-ից

էջ17-ից մինչև էջ24-ը,և էջ29-ից մինչև էջ30

Վ.Ի Լուկաշիկի խնդրագրքից էջ17-18 ՝ 113 խնդրից մինչև 125 խնդիրը:

Խնդիրների լուծումներում պահպանեք խնդրի գրելաձևը:

Լրացուցիչ առաջադրանք

Պատրաստեք տեսանյութ՝ ձեր շրջապատում,առօրյայում հանդիպած իներցիայի երևույթի,հավասարաչափ և անհավասարաչափ շարժումների վերաբերյալ:

Տեսանյութում լինի  մեկնաբանություն և եզրակացություն,այն տեղադրեք ձեր բլոգներում ,հղումը ուղարկեք ինձ:(g.mkhitaryan@mskh.am)

ս7

Թեման ՝ինքնաստուգում

1.ինչ է նշանակում «ֆիզիկա» բառը

2.որն է ֆիզիկայի հիմնական խնդիրը

3.ինչ է ուսումնասիրում ֆիզիկան

4.քննարկել  ինչ է բնությունը

5.ինչ ես հասկանում բնության երևույթ ասելով

6.բերել ֆիզիկական երևույթների օրինակներ

7.թվարկել ֆիզիկական երևույթների տեսակները

8.ինչ է ֆիզիկական մարմինը:Բերեք օրինակներ

9.ինչ է նյութը:Բերեք օրինակներ:

10.ինչ է մատերիան

11.ինչպես ենք գիտելիքներ ձեռք բերում բնության երևույթների մասին

12.ինչ է փորձը և ինչով է այն տարբերվում դիտումից

13Ինչ է վարկածը

14.Ինչ է օրենքը

15.Ինչ է  ֆիզիկական տես ությունը

16.Ֆիզիկական մեծությունների չափումներ,չափումների դերը գիտության մեջ

17..Ինչ է նշանակում չափելոորևէ ֆիզիկական մեծություն:

19.Երկարության հիմնական և այլ  միավորները:Չափման գործիք

20.Ինչ չափիչ   սարքեր    եք ճանաչում: Թվարկեք

21.Այդ սարքերը ինչ ֆիզիկական մեծություններ են չափում

22.Ինչ է չափիչ սարքի սանդղակ

23.Որն է չափիչ սարքի չափման սահմանը

24.Ինչն են անվանում սանդղակի բաժամնման արժեք

25.Ինչից է կախված չափման սխալը

ԹեմանՀաղորդակից անոթներ:Մթնոլորտային Ճնշում:Մթնոլորտային ճնշման չափումը:Տորիչելլի փորձը:Մթնոլորտային ճնշման կախումը բարձրությունից

Դասարանում քննարկվող հարցեր.

1.Որ անոթներն են անվանում հաղորդակից անոթներ

2.Որն է հաղորդակից անոթների օրենքը:Ինչպես կարելի բացատրել այդ օրենքը

3.Ինչ է մթնոլորտը

4. Ինչ գազերից է հիմնականում բաղկացած մթնոլորտը

5.Ինչու մթնոլորտի մասնիկները չեն հեռանում Երկրի մակերևույթից դեպի տիեզերք;

6.Ինչու մթնոլորտի մասնիկները չեն կուտակվում Երկրի մակերևույթին

7.Ինչու է օդը ճնշում գործադրում մարմինների վրա

Մարմին և նյութ

Մեզ շրջապատում են բազմատեսակ առարկաներ, որոնցից յուրաքանչուրն ունի իր անվանումը: Օրինակ` բաժակ, սեղան, համակարգիչ և այլն:

Բոլոր առարկաներն ունեն ընդհանուր անվանում՝ ֆիզիկական  մարմին: Յուրաքանչուր ֆիզիկական մարմին ունի որոշակի ձև, զանգված ու ծավալ:  

Մարմինները լինում են կենդանի ու անկենդան: Կենդանի մարմինները միասին կազմում են կենդանի բնությունը, իսկ անկենդան մարմինները՝ անկենդան բնությունը:

  Կենդանի մարմիններ

                քարերը՝ անկենդան                    մեքենան՝ անկենդան

 Անկենդան մարմիններ 

Նկարագրենք երկու ֆիզիկական մարմին,

Օրինակ

Ապակյա  բաժակը և երկաթյա մեխը:

Բաժակը թափանցիկ է, հեշտ կոտրվում է, օգտագործում ենք տարբեր հեղուկներ ըմպելու համար, իսկ մեխը շատ ամուր է, խոնավ օդում ժանգոտվում է, օգտագործում ենք տարբեր իրեր կամ իրերի մասեր իրար միացնելու համար: 

Ինչպես տեսնում ենք, շատ կարևոր է,  թե ինչ նյութից է պատրաստված առարկան:

Բոլոր առարկաները (ֆիզիկական մարմինները) կազմված են նյութերից:

Միևնույն նյութից կարելի է պատրաստել տարբեր առարկաներ: 

Օրինակ՝ ապակուց կարելի է պատրաստել ծաղկաման, քիմիական բաժակ, փորձանոթ:

Տարբեր նյութերից կարելի է պատրաստել միատեսակ առարկաներ:

Օրինակ՝ փորձանոթների կանգնակ կարելի է պատրաստել փայտից, պլաստմասսայից կամ երկաթից:

Նյութերը  բաժանվում են երկու խմբի՝ օրգանական և անօրգանական:     

Օրգանական նյութեր       

Անօրգանական նյութեր

Բաժակ — Բաժակը ապակե տարա է, որի հատակը հարթ է և լցնելու համար փոքր ծորակ է: Այն օգտագործվում է քիմիայի լաբորատորիայում հեղուկների խառնման, տաքացման և խառնման համար: Բաժակները լինում են տարբեր չափերի և ունեն մխոցի տեսք:Գավաթներ

Բունսենի այրիչ — Բունսենի այրիչը մետաղական խողովակ է, որը բոց է արտադրում գազից, ինչպիսիք են մեթանը, պրոպանը կամ բուտանը: Այն օգտագործվում է լաբորատորիայում ջեռուցման և մանրէազերծման համար: Բունսենի այրիչը կրում է գերմանացի քիմիկոս Ռոբերտ Բունսենի անունը:
Բունսենի այրիչ

Կարելի — Crucibles- ը բեռնարկղեր են, որոնք օգտագործվում են շատ բարձր ջերմաստիճանի նյութերի տաքացման համար: Դրանք հիմնականում պատրաստվում են այնպիսի նյութերից, ինչպիսիք են ճենապակը, նիկելը և կավահողը:

Էրլենմայերի տափաշիշ — Սա քիմիական տափաշկի տեսակ է `կոնաձև մարմնով, գլանաձեւ ձևավորված պարանոցով և հարթ հատակով: Այն, ընդհանուր առմամբ, ունի կողքի չափման նշաններ: Այն նման է բաժակի, բայց ունի կոնաձև մարմին: Կոնի ձևը նվազեցնում է գոլորշիացումից կորուստները և օգնում է կանխել հեղուկը հեղուկը խառնելիս:
Էրլենմայերի տափաշիշ

Ձագար — Ձագարը լայն բերանով խողովակ է, որն օգնում է նյութերը թափել տարայի մեջ ՝ առանց թափվելու: Քիմիայի լաբորատորիայում խառնուրդը առանձնացնելու համար հաճախ ձագարներ օգտագործվում են ֆիլտրերի հետ միասին:
Ձագար և տափաշիշ

Ձեռնոցներ — Լաբորատոր ձեռնոցները կրելը կարևոր է մաշկը քիմիական նյութերից պաշտպանելու համար: Փորձեր կատարելիս միշտ լսեք ձեր ուսուցչին և անպայման ձեռնոցներ կրեք:
Միշտ ձեռնոցներ կրեք

Ակնոցներ — Ակնոցները շատ կարևոր են ցանկացած տեսակի փորձեր կատարելիս: Դրանք կարող են կանխել վտանգավոր քիմիական նյութերը և այլ նյութերը ձեր աչքերը վնասելուց: Միշտ կրեք ձեր ակնոցները լաբորատորիայում:
Միշտ կրեք ակնոցներ

Ավարտված գլան — Բարձր նիհար մխոց, որն օգտագործվում է ծավալները չափելու համար: Դա, ընդհանուր առմամբ, ծավալը չափելու ավելի ճշգրիտ միջոց է, քան տիպիկ բաժակը կամ կոլբան:
Ավարտված գլան

Հավանգ և կարկանդակ — Հավանգը և մուրճը օգտագործվում են կոշտ նյութերը փոշու մեջ մանրացնելու և մանրացնելու համար: Հավանգը ամանի մեջ է, իսկ պատնեշը ՝ մահակաձև փոքրիկ գործիք: Դրանք սովորաբար պատրաստվում են կերամիկայից կամ քարից:
Հավանգ և կարկանդակ

Պիպետ — նեղ ապակե խողովակ, որն օգտագործվում է հեղուկները մի տեղից մյուսը տեղափոխելու համար: Պիպետները երբեմն օգտագործվում են չափման համար: Տարբեր պիպետների ճշգրտությունը լայնորեն տատանվում է:
Պիպետ

Scoopula — Scoopula- ն սպաթուլայի տիպի մետաղական սպասք է, որն օգտագործվում է քիմիական լաբորատորիայում պինդ պինդ նյութեր հավաքելու համար, ինչպիսիք են փոշիները:

Հուզիչ գավազան — Նիհար պինդ ապակյա ձող, որն օգտագործվում է քիմիայում քիմիական նյութեր և հեղուկներ խառնելու համար: Հուզիչ գավազանը սովորաբար ունի երկար ծղոտի երկարություն և ունի կլորացված ծայրեր:

Փորձանոթ — Փորձանոթը ապակու կամ պլաստմասե խողովակ է, որն օգտագործվում է փոքր քանակությամբ հեղուկ քիմիական նյութեր պահելու, խառնելու և տաքացնելու համար: Փորձանոթները հաճախ ունենում են բռնկված գագաթ ՝ հեղուկը լցնելու համար: Նրանք ունեն տարբեր չափսեր:

Փորձանոթի ամրակ — Ստենդ, որը կառուցվել է բազմաթիվ փորձանոթներ պահելու համար:

Փորձանոթային խոզանակ — Խոզանակ, որը նախատեսված է փորձանոթները մաքրելուն օգնելու համար:

Փորձանոթային սեղմիչներ — Ամրացուցիչներ, որոնք պահում են փորձանոթները լաբորատոր փորձի ընթացքում դրանք քիմիական նյութերը տաքացնելու համար:
Փորձարկման խողովակներ ամրակի մեջ
Ometերմաչափ — նյութ, որն օգտագործվում է նյութի ջերմաստիճանը չափելու համար:

Եռանկյունի — կավե խողովակներից և մետաղալարերից պատրաստված եռանկյուն, որը կարող է դիմակայել բարձր ջերմաստիճանին: Այն հաճախ օգտագործվում է խառնարան պահելու համար:

Մետաղական շղարշ — Մետաղական շղարշը օգտագործվում է տաքացման ժամանակ բաժակաթաղանթի կամ կոլբայի աջակցության համար: Մետաղական շղարշը օգնում է հավասարապես տարածել ջերմությունը:

Թոմաս էդիսոնը ծնվել է փետրվարի 11-ին, 1847թվականին, Մայլիում, Օհայո նահանգում:

Թոքր ժամանակ նա չեր կարողանւմ կենտրոնանալ և դժվարությամբ էր սովորում: Ուսուցիչը մեկ անգամ չէ, որ ծաղրել է տղային ամբողջ դասարանի դիմաց և նւյնիսկ մի անգամ նրան անգիտակից անվանեց: Տղան դպրոցում սովորել է ընդհամենը միքանի ամիս, այնպե որ, կարդալ, գրել նրան սովորեցրել է իր մայր ուսուցչուհին:

13 տարկանում Էդիսոնը աշխատանքի ընդունվեց, ինչպես և բոլոր երեխաները նրա տարիքում: Նա վաճառում էր թղթեր և կոնֆետներ տեղական երկաթյա ճանապարհի մոտ: Երիտասարդին նույնիսկ թույլ տվեցին սարքել լաբորաորիա գնացքի հետևի մասում, որտեղ Թոմասը փորձեր էր անցկացնում: Մի խոսքով երկար չէ, հրդեհի պատճառով: Մի օր Թոմասը փրկում է մահից կայարանապետի որդուն, շարժվող գնացքի տակից, որի պատճառով զաբաղեցնում է երկաթուղային գրասենյակի հեռագրավարի պաշտոնը:

19 դարի կեսերին Էդիսոնը որոշեց փոխել աշխատանքը հեռագրական օպերատորից՝ գյուտարարի: Նա արտոնագրում է էլեկտրական ձայնագրիչը, բայց գյուտը դարձավ կոմերցիոն ձախողում:
Շուտով Էդիսոնը ստեղծում է մեզ արդեն հայտնի էլեկտրական լամպերը:

Գիտնականը մահանում է Օգոստոսի 18-ին 1931 թվականին 84 տարեկանում: